З. Жанабаев атындағы "Data Science in Astrophysics" ғылыми-зерттеу орталығы
Орталық 2023 жылғы 20 желтоқсандағы №4 Ғылыми кеңес жиналысының шешімі және әл-Фараби атындағы ҚазҰУ ректорының 2024 жылғы 10 қаңтардағы №10 бұйрығы негізінде ашылды.
Ғылыми-білім беру жұмыстары
«Data Science in Astrophysics» орталығы білім беру қызметімен белсенді айналысады, соның ішінде жаңа буын мамандарын дайындауға қатысады. Орталықта ғылыми зерттеулер және білім беру жобалары бакалавриат студенттері, магистранттар мен докторанттар, сондай-ақ жаратылыстану ғылымдарын тереңдетіп оқитын мектеп оқушыларының қатысуымен жүзеге асырылады.
Орталық командасы астрономия, астрофизика және деректер ғылымының негізгі бағыттары бойынша оқу-әдістемелік құралдар әзірлеп, білім беру бағдарламаларының дамуына және оқыту сапасын арттыруға ықпал етеді.
Орталықта жергілікті және халықаралық деңгейде ашық семинарлар өткізіледі. Бұл семинарларға шетелдік жетекші ғалымдар шақырылып, тәжірибе мен білім алмасуға жағдай жасалады. Мұндай іс-шаралар жергілікті ғылыми қауымдастықты жаһандық контексте біріктіруге және халықаралық ынтымақтастықты дамытуға ықпал етеді.
Ғылыми-зерттеу жұмыстары
"Data Science in Astrophysics" орталығы бақылау астрономиясы, астрофизика және деректер ғылымы әдістерін қолдану салаларында өзекті мәселелерді шешуге бағытталған озық ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Орталық қызметі аясында келесі бағыттар жүзеге асырылады:
- Жұлдыздардың эволюциясы мен құрылысы – dжұлдыздардың қалыптасу және эволюция үдерістерін зерттеу, сондай-ақ олардың өмірлік циклдерін модельдеу.
Постер "Stellar Evolution" - Айнымалы жұлдыздардың жарық қисықтарын модельдеу – объектілердің жарық қисықтарын модельдеу негізінде жүйелердің іргелі параметрлерін анықтау.
Постер "Modeling Light Curve" - Гидродинамикалық модельдеу – SPH (тегістелген бөлшектердің гидродинамикасы) әдісімен сандық модельдеу негізінде екілік жүйелердегі дискілердің құрылымдары мен динамикасын сипаттау.
Постер "Smoothed Particle Hydrodynamics & Magnetohydrodynamics" - Доплер томографиясы – диск құрылымдарын сипаттаудың бақылау әдісі болып табылады. Бүл фаза бойынша реттелген спектрлік деректерді пайдалана отырып, радиалды жылдамдық координаттарындағы жарық көздеріеің жүйедегі таралуын зерттеп көруге мүмкіндік береді.
Постер "Doppler Tomography" - Спектрлік сызықтарды модельдеу – зерттеу объектілерінің қабықшаларының қасиеттерін зерттеу үшін байқалатын жүйелерден келетін электромагниттік сәулеленудің сипаттамаларын модельдеу.
Орталық қазіргі уақытта Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым комитеті (ҚР ҒЖБМ ҒК) қаржыландыратын бірнеше белсенді зерттеулерді жүзеге асыруда.
Орталықтың зерттеу нәтижелері Scopus және Web of Science мәліметтер базасында индекстелетін жоғары рейтингілік халықаралық ғылыми журналдарда үнемі жарияланады.
Сондай-ақ, орталық халықаралық ғылыми ынтымақтастықтарға белсенді қатысып, өз зерттеулерінің нәтижелерін әлемдік деңгейдегі конференцияларда ұсынады. Бұған қоса, орталық әртүрлі елдердің ғалымдары тәжірибе алмасып, бірлесе жұмыс істеуі үшін алаң құру мақсатында ғылыми конференциялар ұйымдастырады.
2024 жылы университеттің 90 жылдығының аясында «Hot Stars. Life with Circumstellar Matter» https://conf.astrokaznu.kz халықаралық конференция ұйымдастырып, өткізілді. Осыған 90-ға жуық ғалым, оның ішінде 20 елден (АҚШ, Канада, Латын Америкасы, Ресей, Еуропа, Қытай және т.б.) 50 жетекші астрофизик қатысты.